منظور از باردهی براساس نوع شاخه چیست؟
باردهی براساس نوع شاخه یکی از اصول اساسی در باغداری علمی و موفق است. شناخت دقیق این ویژگی در گونه‌های مختلف درختان میوه به کشاورزان و باغداران کمک می‌کند تا عملکرد باغ خود را بهبود بخشند، از هرس اشتباه جلوگیری کنند و با مدیریت بهینه، تولید محصولی با کیفیت و کمیت بیشتر داشته باشند. در نظر گرفتن تفاوت‌های فیزیولوژیکی هر گونه و تنظیم برنامه‌های مدیریتی بر اساس آن، راز موفقیت در تولید باغی پایدار و اقتصادی است.
منظور از باردهی براساس نوع شاخه چیست؟
باردهی براساس نوع شاخه به این معناست که میوه‌دهی در درختان می‌تواند بر اساس نوع، سن، و موقعیت شاخه‌ها متفاوت باشد. برخی درختان تنها روی شاخه‌های یک‌ساله میوه می‌دهند، برخی دیگر روی شاخه‌های چندساله کوتاه و اسپورها، و گروهی نیز روی شاخه‌های جانبی یا حتی دائمی. این ویژگی یک خصوصیت ژنتیکی و فیزیولوژیکی است که از گونه‌ای به گونه دیگر متفاوت می‌باشد.
اهمیت شناخت باردهی براساس نوع شاخه
شناخت الگوی باردهی براساس نوع شاخه درختان مزایای زیادی دارد:
-
هرس مؤثرتر و اصولی‌تر
-
کاهش آسیب به شاخه‌های بارده
-
افزایش عملکرد محصول
-
تغذیه و کوددهی هدفمندتر
-
طراحی بهتر فرم درخت برای نورگیری بیشتر
در صورتی که الگوی باردهی یک درخت به‌درستی شناسایی نشود، ممکن است شاخه‌های بارده به اشتباه حذف شده و کاهش جدی در عملکرد ایجاد گردد.
انواع شاخه‌ها از نظر باردهی
در ادامه به انواع شاخه‌ها و نحوه باردهی آن‌ها می‌پردازیم:
1. شاخه‌های یک‌ساله
در برخی از درختان مانند هلو، زردآلو و شلیل، میوه‌دهی عمدتاً روی شاخه‌های یک‌ساله اتفاق می‌افتد. این شاخه‌ها همان‌هایی هستند که در سال قبل رشد کرده‌اند و اکنون توانایی گل‌دهی و باردهی دارند.
در این گونه‌ها، باردهی براساس نوع شاخه وابسته به وجود شاخه‌های جوان و قوی است. اگر در فرآیند هرس این شاخه‌ها حذف شوند، تولید میوه به شدت کاهش می‌یابد.
2. اسپورهای چندساله
برخی از درختان مانند سیب و گلابی روی اسپورها یا شاخه‌های کوتاه چندساله بار می‌دهند. اسپورها سازه‌هایی چوبی هستند که هر ساله گل و در نهایت میوه تولید می‌کنند.
در این گونه‌ها، باردهی براساس نوع شاخه بیشتر بر شاخه‌های سال‌های گذشته متمرکز است. این اسپورها معمولاً عمر چندین ساله دارند و در صورت تغذیه و نور کافی، می‌توانند سال‌ها باردهی داشته باشند.
3. شاخه‌های جانبی رشد یافته همان سال
در درختانی مانند انگور، باردهی روی شاخه‌های جانبی همان سال انجام می‌شود. به‌همین دلیل هرس زمستانه باید به‌گونه‌ای انجام شود که این شاخه‌ها فرصت رشد پیدا کنند.
باردهی براساس نوع شاخه در اینجا وابسته به ایجاد تعادل بین رشد شاخه‌های جدید و حفظ ساختار اصلی بوته است.
4. شاخه‌های دائمی یا پیر
در برخی از گونه‌های خاص مانند برخی ارقام انجیر یا پسته، میوه‌دهی روی شاخه‌های نسبتاً قدیمی‌تر نیز دیده می‌شود. البته باردهی این شاخه‌ها معمولاً کم‌تر و پراکنده‌تر است.
در این مورد، درک باردهی براساس نوع شاخه می‌تواند در تصمیم‌گیری درباره حذف یا نگه‌داری شاخه‌های پیر مؤثر باشد.
تفاوت گونه‌ها در باردهی براساس نوع شاخه
نمی‌توان برای همه درختان نسخه واحدی در نظر گرفت، زیرا باردهی براساس نوع شاخه کاملاً به گونه گیاهی بستگی دارد. در جدول زیر تفاوت الگوی باردهی چند درخت میوه رایج آورده شده است:
-
درخت سیب: میوه‌دهی عمدتاً روی شاخه‌های کوتاه و چندساله‌ای به نام اسپور انجام می‌شود. این اسپورها در طول سال‌ها گل و میوه تولید می‌کنند و نقش اصلی در باردهی دارند.
-
درخت هلو: این درخت روی شاخه‌های یک‌ساله‌ای که در سال قبل رشد کرده‌اند بار می‌دهد. شاخه‌های جوان و قوی، بیشترین میوه‌دهی را دارند.
-
درخت انگور: باردهی در انگور معمولاً روی شاخه‌های جانبی همان سال اتفاق می‌افتد. بنابراین باید هرس زمستانه به‌گونه‌ای باشد که شاخه‌های جوان فرصت رشد و باردهی داشته باشند.
-
درخت پسته: پسته ترکیبی از باردهی روی شاخه‌های یک‌ساله و دو ساله دارد. این الگوی ترکیبی نیاز به دقت بیشتری در زمان هرس و مدیریت دارد.
-
درخت گلابی: مشابه سیب، گلابی نیز عمدتاً روی شاخه‌های کوتاه و چندساله (اسپورها) باردهی می‌کند و باید از حذف این شاخه‌ها در هرس جلوگیری شود.
| نوع درخت | شاخه بارده اصلی | نوع باردهی براساس شاخه |
|---|---|---|
| سیب | اسپورها | چندساله، اسپورمحور |
| هلو | یک‌ساله | شاخه جوان سال قبل |
| انگور | جانبی همان سال | شاخه‌های جوان |
| پسته | شاخه‌های یک‌ساله و دو ساله | ترکیبی |
| گلابی | اسپورها | چندساله، مشابه سیب |
نقش هرس در مدیریت باردهی براساس نوع شاخه
-
شاخه‌های بارده را حفظ کند
-
شاخه‌های مسن و کم‌بار را حذف نماید
-
رشد شاخه‌های جوان را تحریک کند
-
نور و جریان هوا را در تاج درخت افزایش دهد
در غیر این صورت، ممکن است باردهی به شدت افت پیدا کند یا به تعویق بیفتد.
سایر مطالب:
تاثیر هرس بر افزایش ضریب گل به میوه
تاثیر شناخت 2 نوع جوانه گل درختان میوه برای هرس
نکات کلیدی برای مدیریت باردهی براساس نوع شاخه
-
شناسایی نوع باردهی در هر گونه میوه
-
استفاده از تقویم هرس متناسب با نوع شاخه بارده
-
تأمین عناصر غذایی لازم برای تقویت شاخه‌های بارده (خصوصاً پتاسیم و فسفر)
-
کنترل تراکم شاخه‌ها برای افزایش نور و فتوسنتز
-
جلوگیری از آفات و بیماری‌هایی که به شاخه‌های بارده آسیب می‌زنند