بذر یونجه خارجی GEA؛ معرفی یک رقم پربازده، با کیفیت و سازگار با اقلیم ایران

در نظام‌های کشاورزی مدرن، انتخاب بذر مناسب نخستین و شاید حیاتی‌ترین گام در مسیر دستیابی به تولیدی پایدار، اقتصادی و باکیفیت است. در میان محصولات زراعی، برخی دانه‌ها همچون گندم، برنج، جو، ذرت و سویا به‌ عنوان دانه‌های استراتژیک شناخته می‌شوند که مستقیماً در امنیت غذایی انسان نقش دارند. در کنار این دانه‌ها، برخی گیاهان علوفه‌ای نظیر ذرت علوفه‌ای و یونجه نیز به‌ عنوان علوفه‌های استراتژیک مطرح هستند، چرا که نقش تعیین‌کننده‌ای در کیفیت تغذیه دام و به تبع آن ارتقاء سلامت انسان ایفا می‌کنند.
ذرت علوفه‌ای به‌عنوان منبعی غنی از انرژی، در افزایش تولید لبنیات و حجم شیر نقش بسزایی دارد. در مقابل، یونجه که سرشار از کلسیم، پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی است، در ارتقای ارزش غذایی لبنیات، بهبود کیفیت شیر و فرآورده‌های لبنی و همچنین تقویت سیستم ایمنی دام مؤثر است. از این رو، اهمیت انتخاب رقم مناسب یونجه، مستقیماً به سلامت و امنیت غذایی جامعه بازمی‌گردد.
اما اولین و مهم‌ترین نکته در ارزیابی تولیدِ بالا و باکیفیت، وجود بذر خوب و با اصالت است. در بازار ایران، بذرهای متعددی با منشأ داخلی و خارجی عرضه می‌شوند. با این حال، آنچه یک بذر را از دیگری متمایز می‌سازد، صرفاً قیمت، کیفیت بوجاری، نحوه بذرمال و ضدعفونی یا حتی برچسب اصالت آن نیست. بلکه سازگاری با اقلیم منطقه‌ای کشاورز، صرفه اقتصادی در تولید و کیفیت علوفه حاصل از آن است که یک بذر را در میان کشاورزان محبوب می‌سازد و مورد استقبال گسترده قرار می‌دهد.
در این میان، بذر یونجه خارجی جیا (GEA Medicago Sativa) ،به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین ارقام اصلاح‌شده اروپا، توانسته در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در بین کشاورزان حرفه‌ای ایران بیابد. این رقم با ویژگی‌هایی نظیر رشد سریع، عملکرد بالا، مقاومت نسبت به آفات، و سازگاری اقلیمی گسترده، انتخابی هوشمندانه برای تولیدکنندگان علوفه است. در ادامه این مقاله، تلاش می‌شود تا این بذر ارزشمند از زوایای گوناگون معرفی شود، ویژگی‌های فنی و زراعی آن تحلیل گردد و مقایسه‌ای کاربردی میان آن و سایر ارقام رایج بازار ایران ارائه گردد.

معرفی بذر یونجه خارجی GEA 

بذر یونجه خارجی جیا (بذر یونجه خارجی GEA) ، که به صورت های مختلف چه در نگارش و چه در تلفظ ،همچون بذر یونجه گیه ،بذر یونجه جیا و بذر یونجه گیا ، بذر یونجه ایتالیایی و … به کار برده می شود در واقع با نام و نشان ترین بذر یونجه خارجی موجود در بازار بذر یونجه کشور است که از سال 1398 شمسی (2019 میلادی) وارد بازار کشور شده است و تا کنون در صدها و بلکه هزاران مزرعه بزرگ و کوچک در سراسر کشور توسط کشاورزان و یا مجموعه های بزرگ و کوچک صنعتی و سنتی کشت شده است .
این بذر یونجه ایتالیایی محصول کمپانی معتبر تولید بذر کانتیننتال ایتالیا (continental semences) است که به لحاظ سازگاری و ویژگی های مورفولوژیکی با شرایط اقلیمی کشور ایران کاملا سازگار است و این موضوع به جهت کشت این بذر و تجربیات متعدد کیفیت آن کاملا به تایید فعالان این حوزه رسیده است .
این بذر یونجه خارجی از انواع بذور استاندارد یا اصطلاحا OP کمپانی فوق الذکر است و خصوصیات مفید آن حاصل فنآوری ، دانش و تکنیک بسیار پیشرفته اصلاح بذر کشور ایتالیا است . این بذر حاصل تلاقی چندین رقم بسیار با کیفیت یونجه اجدادی از برترین های جهان است که تا کنون در استانهای تهران ، البرز ، زنجان ، کرمانشاه، خوزستان ، آذربایجانهای غربی و شرقی ، فارس ، کرمان ، سیستان و بلوچستان ، گلستان و مازندران ، اصفهان ، سمنان ، خراسان های رضوی و شمالی ، چارمحال و بختیاری ، کهگیلویه و بویر احمد و … زیر کشت رفته و در تمام این استانها توانسته رکوردهای تولیدی کمی و کیفی فوق العاده ای از خود ثبت کند ، رکوردهایی که برای بذور مشابه چه خارجی و چه داخلی رویایی و دست نیافتنی بوده و هست .

تصویر (1) کیفیت بسته بندی و ظاهر بذر یونجه خارجی GEA

ویژگی های فنی و تجاری بذر یونجه خارجی GEA 

در این مقاله قصد بر معرفی این بذر یونجه ایتالیایی در سه حوزه ویژگی های تجاری ، خصوصیات کیفی بذر و کیفیت تولیدی آن است و بر همین مبنا ابتدا به معرفی ویژگیهای تجاری آن به صورت مختصر و تیتروار پرداخته و سعی بر گزید گویی و خلاصه نویسی برای پرداختن به اصل موضوع است .
نام تجاری : بذر یونجه ایتالیایی GEA
نوع رقم : استاندارد یا OP
کشور تولید کنند: ایتالیا
محصول : ژوئن 2024
نوع بسته بندی : پاکت 25 کیلویی
بذر مال : گاز ازن به همراه مواد مغذی به عنوان استارتر
مقدار بذر مورد نیاز برای هکتار : 50 کیلوگرم
عمق کشت بذر : 0.5 الی 1 سانتی متر
دوره هر چین : 25 روز
وضعیت ساقه : پایه بلند (110 تا 120 سانتی متر)
وضعیت ریشه : ریشه تلخ (گسترده ، عمیق و حمایت کننده)
درمانسی : 7 تا 9
مناسب اقلیم : اکثر اقلیم آب و هوایی کشور
تناژ مورد انتظار در هر چین : 4.5 تن در هکتار
مقاومت به تنش های دمایی گرما و سرما : بسیار خوب
مقاومت به آفات یونجه و بیماریهای قارچی : بسیار خوب 

 پوشش بذر (Seed Coating): فناوری پیشرفته در بذر یونجه GEA برای جوانه‌زنی سریع و رشد مطمئن

یکی از نقاط قوت بذر یونجه خارجی GEA، استفاده از فناوری پوشش‌دهی پیشرفته (Seed Coating) است که نه‌ تنها از بذر در برابر عوامل مهجم همچون انواع قارچ ها و عوامل بیماری زا محافظت می‌کند، بلکه نقش مهمی در افزایش قدرت جوانه‌زنی، رشد اولیه و استقرار موفق گیاه ایفا می‌کند.
همانطور که اشاره شد ،پوشش‌دهی بذر به معنای ایجاد یک لایه محافظتی است که اهداف متعددی را دنبال می‌کند: محافظت در برابر آفات و تنش‌های مکانیکی، آزادسازی تدریجی مواد غذایی و تقویت جذب ریزمغذی‌ها از طریق میکروارگانیسم‌های مفید. نباید از نظر دور داشت که در مراحل اولیه رشد نشاء که حساس‌ترین دوره در موفقیت کاشت یونجه هم محسوب می‌شود، این ویژگی‌ها اهمیت دو چندان می‌یابد.

تصویر (2) کیفیت بذر مال بذر یونجه خارجی gea

مزایای بذر پوشش‌دار GEA :

حمل باکتری‌های ریزوبیوم که در تثبیت نیتروژن در گیاهان نقش کلیدی دارند
جذب مؤثرتر کود و مواد غذایی در خاک
حمل آفت‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها برای محافظت ابتدایی گیاه
دفع طبیعی پرندگان و حشرات بدون نیاز به سموم (ترکیبات پوششی نه سمی‌اند و نه جاذب)
مقاومت مکانیکی بالا در برابر فشار دستگاه‌های کاشت
پراکنش یکنواخت در روش‌های کاشت پخش‌پراکنده
کاهش بذرهای سخت و در نتیجه افزایش درصد جوانه‌زنی فوری، خصوصاً در گیاهانی مانند یونجه و شبدر
فرمولاسیون این پوشش جدید بر پایه کربنات کلسیم طراحی شده است. این ماده علاوه بر ایجاد یک پوشش مقاوم، موجب اصلاح اسیدیته خاک و تحریک فعالیت باکتری‌های مفید ریزوبیومی می‌شود که به‌طور مستقیم بر کیفیت و سرعت جوانه‌زنی تأثیر می‌گذارند. نتیجه این فناوری پوششی در بذر GEA، رشد سریع‌تر، استقرار قوی‌تر، مقاومت بالاتر و بهره‌وری بیشتر در واحد سطح است — همه آن چیزی که یک کشاورز حرفه‌ای برای تولید علوفه‌ای غنی و اقتصادی نیاز دارد.

نیازهای غذایی و کودی بذر یونجه خارجی GEA

تغذیه متعادل و دقیق این بذر یونجه خارجی ، یکی از مؤثرترین عوامل در تضمین بازدهی، کیفیت علوفه و طول عمر مزرعه است. ویژگی‌های خاص این بذر نظیر سیستم ریشه‌ای قوی، مقاومت بالا به خشکی و سرمای زمستان، و توانایی رشد مجدد سریع پس از هر برداشت، نیازمند استراتژی تغذیه‌ای ویژه‌ای است که در ادامه توضیح داده می‌شود:

1. پوشش بذر غنی‌شده با Rhizobium و نقش آن در تغذیه

یکی از مزایای برجسته بذر یونجه جیا، پوشش بذری شامل باکتری Rhizobium مخصوص یونجه است. این پوشش زیستی، به صورت همزیست با ریشه‌ها عمل کرده و :
1- فرآیند تثبیت نیتروژن اتمسفری را در خاک فعال می‌کند
2- باعث کاهش نیاز به کودهای نیتروژنه شیمیایی می‌شود
3- رشد و گسترش سیستم ریشه‌ای را بهبود می‌بخشد
4- عملکرد و کیفیت علوفه (به‌ویژه درصد پروتئین) را افزایش می‌دهد
5- مقاومت گیاه به تنش‌های تغذیه‌ای و محیطی را بالا می‌برد
به دلیل این ویژگی، در سال اول نیاز به کود نیتروژنه بسیار محدود است و تمرکز اصلی باید بر فسفر و پتاسیم قرار گیرد.

2. کودهای پایه پیشنهادی برای آماده‌سازی زمین

بر اساس دستورالعمل کمپانی تولید کننده بذر ایتالیایی جیا ، نیاز سالیانه بذر جیا به عناصر اصلی به‌صورت زیر است:
P₂O₅ (فسفر) : 100 کیلوگرم در هکتار
K₂O (پتاسیم) : 80 کیلوگرم در هکتار
پیشنهاد می‌شود این میزان کود پایه قبل از کاشت به‌صورت زیرسطحی با خاک ترکیب شود، به‌ویژه در اراضی آهکی و دارای فقر فسفر که رشد اولیه و ریشه‌زایی با مشکل مواجه می‌شود.

3. مدیریت کوددهی در طول فصل رشد

با توجه به اینکه یونجه جیا دارای چرخه رشد بسیار فعال با فاصله چین ۲۵ تا 27 روز است، در طول فصل نیاز به تقویت مجدد گیاه وجود دارد :
پس از هر برداشت، کود سرک نیتروژنه به میزان ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم اوره یا نیترات آمونیوم به ازای هر هکتار، در صورت کاهش تثبیت بیولوژیک، توصیه می‌شود.
در صورت استفاده از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای یا بارانی، تزریق کود (فسفر مایع معجزه گر) در زمان رشد فعال بسیار مؤثر خواهد بود.

4. تأمین ریزمغذی‌ها و مکمل‌های زیستی

استفاده از کودهای حاوی بور، روی، آهن، منگنز به‌ویژه در اوایل بهار (مرحله ۴ تا ۶ برگی) و بعد از دومین برداشت، باعث :
افزایش فتوسنتز و سنتز پروتئین
بهبود رنگ، طراوت و میزان پروتئین علوفه
کاهش استرس‌های فیزیولوژیکی ناشی از چین‌های مکرر می‌شود.

5. نقش ورمی‌ کمپوست و کودهای آلی در عملکرد بلندمدت

یونجه جیا با توجه به سیستم ریشه‌ای عمیق و قوی، پتانسیل بالایی برای استفاده از مواد آلی در خاک دارد. افزودن کود دامی پوسیده، کمپوست غنی‌شده یا ورمی‌کمپوست در ابتدای کشت یا پایان فصل، موجب :
افزایش فعالیت میکروبی خاک
بهبود ساختار فیزیکی و هوادهی
تثبیت بهتر عناصر غذایی در پروفایل خاک می‌گردد.

تصویر (3) سیستم ریشه ای گسترده ، عمیق و حمایتگر گیاهچه بذر یونجه GEA

مدیریت آبیاری بذر یونجه ایتالیایی جیا

یونجه جیا به‌واسطه سیستم ریشه‌ای عمیق خود، مقاومت بالایی به خشکی دارد، اما برای دستیابی به حداکثر عملکرد علوفه‌ای، آبیاری منظم به‌ویژه در مراحل استقرار اولیه و پس از هر چین ضروری است. آبیاری اول باید بلافاصله پس از کاشت و به‌صورت سبک انجام شود تا بذر در لایه ۱ سانتی‌متری خاک فعال شود. در مراحل رشد فعال، آبیاری هر ۷ تا ۱۰ روز بسته به اقلیم، نوع خاک و سیستم چین توصیه می‌شود. استفاده از آبیاری قطره‌ای یا بارانی موجب جذب بهتر عناصر غذایی و کاهش بیماری‌های قارچی می‌گردد. همچنین تأخیر در آبیاری پس از برداشت می‌تواند به کاهش سرعت بازروی و افت عملکرد بیانجامد.

تراکم کاشت، عمق کاشت و نکات فنی بذرپاشی

برای دستیابی به پوشش یکنواخت و استقرار موفق یونجه جیا، رعایت نکات فنی زیر در بذرپاشی بسیار ضروری است:

1. تراکم بذر (Seed Rate) :
   طبق دستورالعمل فنی، میزان بذر مصرفی بین 25 تا 40 کیلوگرم در هکتار متغیر است؛ در خاک‌های سبک و نواحی خشک‌تر، مقدار بالاتر توصیه می‌شود تا تراکم بوته مناسب حفظ گردد.

2. عمق کاشت (Sowing Depth) :
   بذر یونجه بسیار ریز بوده و برای جوانه‌زنی موفق باید در عمق 0.5 تا 1 سانتی‌متر کاشته شود؛ عمق بیشتر می‌تواند باعث تأخیر یا ضعف در سبز شدن گردد.

3. آماده‌سازی بستر کاشت :
   خاک باید کاملاً ریزدانه، مسطح و بدون کلوخ باشد. استفاده از غلطک بعد از بذرپاشی به افزایش تماس بذر با خاک کمک کرده و درصد سبز شدن را افزایش می‌دهد.

4. نوع بذرپاشی :
   می‌توان از بذرپاشی دستی با غلطک، یا دستگاه ریزبذرکار مکانیزه استفاده کرد. بذرهای پوشش‌دار مانند جیا به‌علت وزن بالاتر، پاشش دقیق‌تری دارند و در دستگاه‌های مدرن کارایی بهتری از خود نشان می‌دهند.

5. زمان کاشت :
   بهترین زمان کاشت بسته به اقلیم منطقه، ماه‌های اسفند تا اردیبهشت یا شهریور تا مهر است، تا گیاه فرصت استقرار پیش از گرما یا سرمای شدید را داشته باشد.