4 مورد از مهمترین دلایل کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین

کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین یکی از چالش‌های مهم در کشاورزی، به‌ویژه در مناطق سردسیر یا فصل‌های ابتدایی و انتهایی کشت است. در این شرایط، گیاهان نمی‌توانند به‌درستی عناصر غذایی را از خاک جذب کنند، که این موضوع باعث کاهش رشد، عملکرد و مقاومت گیاه می‌شود.

چرا جذب مواد غذایی در دمای پایین کم می‌شود؟

کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین یک واقعیت علمی است که می‌تواند عملکرد و کیفیت محصولات زراعی را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. با شناخت دقیق دلایل این مشکل و استفاده از راهکارهای علمی و عملی، می‌توان تا حد زیادی اثرات آن را کاهش داد. به‌کارگیری کودهای محلول‌پاش، محرک‌های زیستی، تنظیم دما و زمان کوددهی، کلید عبور موفق از این چالش در کشاورزی مدرن است.

1. کاهش فعالیت ریشه‌ها

در دمای پایین، رشد سلولی در ناحیه ریشه کاهش می‌یابد. ریشه‌ها کمتر به سمت منابع غذایی حرکت می‌کنند و در نتیجه، کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین اتفاق می‌افتد.

2. کاهش فعالیت میکروارگانیسم‌های خاک

میکروب‌های مفیدی مانند باکتری‌های آزادکننده نیتروژن یا قارچ‌های حل‌کننده فسفر، در دمای پایین غیرفعال می‌شوند. این موضوع منجر به کاهش قابلیت جذب عناصر می‌شود و در نتیجه، کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین تشدید می‌گردد.

3. کاهش تحرک عناصر غذایی در خاک

برخی عناصر مانند فسفر و پتاسیم در دمای پایین کندتر حرکت می‌کنند. این کاهش تحرک، باعث محدود شدن دسترسی گیاه به مواد مغذی و در نهایت، کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین می‌شود.

4. کند شدن متابولیسم گیاه

فرآیند جذب عناصر غذایی نیاز به انرژی دارد. دمای پایین باعث کاهش سرعت واکنش‌های آنزیمی و سوخت‌وساز گیاه می‌شود که در نهایت منجر به کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین خواهد شد.

دلایل کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین و روش‌های جبران آن

کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین به چند عامل زیستی و فیزیکی مربوط می‌شود. در این مقاله، به‌صورت علمی و کاربردی به بررسی دلایل کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین و روش‌های جبران آن می‌پردازیم.

۱. کاهش فعالیت متابولیکی

• در دمای پایین، سرعت واکنش‌های شیمیایی داخل سلول‌های گیاه (متابولیسم) کم می‌شود. این به خاطر قانون آرنیوسه که می‌گه با کاهش دما، انرژی جنبشی مولکول‌ها کم می‌شود و واکنش‌ها کندتر انجام می‌شود.
• فرآیندهایی مثل جذب فعال (Active Transport) که برای انتقال یون‌ها و مواد غذایی از ریشه به داخل سلول‌ها انرژی (ATP) نیاز داره، به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

۲. کاهش تحرک آب و مواد محلول

• در دمای پایین، ویسکوزیته (گران‌روی) آب بیشتر می‌شود و حرکتش توی خاک و داخل ریشه سخت‌تر شده، این باعث می‌شود که مواد غذایی محلول در آب (مثل نیترات، پتاسیم و فسفر) به راحتی به سطح ریشه نرسند.
• به علاوه، غشای پلاسمایی ریشه‌ها در دمای پایین سفت‌تر شده و نفوذپذیریش کاهش پیدا کرده، که جذب غیرفعال (Passive Uptake) رو هم مختل می‌کند.

۳. کاهش فعالیت ریشه‌ها

• رشد ریشه‌ها در دمای پایین کند می‌شود، چون تقسیم سلولی و طویل شدن سلول‌ها به دما حساس است. ریشه‌های کمتر یعنی سطح جذب کمتر برای گرفتن مواد غذایی.
• پمپ‌های یونی (مثل H⁺-ATPase) که برای جذب فعال مواد غذایی کار می‌کنن، در دمای پایین فعالیتشان کم می‌شود.

۴. کاهش تنفس و تولید انرژی

• تنفس سلولی که ATP تولید می‌کند، در دمای پایین کند می‌شود. بدون ATP کافی، گیاه نمی‌تواند مواد غذایی رو به طور فعال جذب کند یا به قسمت‌های دیگه منتقل کند.

۵. تأثیر روی میکروارگانیسم‌های خاک

• میکروب‌های خاک که مواد غذایی رو تجزیه می‌کنند و در دسترس گیاه قرار می‌دهند (مثل تبدیل نیتروژن آلی به نیترات)، در دمای پایین فعالیتشان کم می‌شود. این یعنی مواد غذایی در دسترس گیاه کمتر قرار داده می شود.

سایر مطالب:

7 دلیل بالاترین راندمان در روش آبیاری قطره ای

عوامل بازدارنده و محرک رشد درختان

اثرات کاهش جذب مواد غذایی توسط گیاه در دمای پایین

• زردی برگ‌ها و علائم کمبود تغذیه‌ای

• کاهش رشد ریشه و اندام هوایی

• افت گل‌دهی و میوه‌دهی

• کاهش درصد قند در محصولات ریشه‌ای مثل چغندر قند

• افزایش حساسیت گیاه به آفات و بیماری‌ها

شما میتوانید کود های مورد نیاز خود را از طریق فروشگاه های اینرنتی شاپ ثمر و شبکه آفتاب تهیه نمایید.

توصیه‌های کاربردی برای کشاورزان

• از کاشت دیرهنگام در فصول سرد خودداری کنید

• در فصل سرما، بیشتر از کودهای مایع و برگی استفاده کنید

• برنامه کوددهی را بر اساس تجزیه خاک و شرایط اقلیمی تنظیم کنید

• از ترکیب کودهای آلی و زیستی استفاده نمایید