بررسی 6 مورد از اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان

اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر رشد، تغذیه و عملکرد آن‌ها تأثیر می‌گذارد. این مشکل معمولاً در مناطق خشک و نیمه‌خشک که میزان تبخیر بالاست، بیشتر مشاهده می‌شود. در این مقاله به بررسی اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان و راهکارهای کاهش این اثرات می‌پردازیم.

شوری خاک چیست؟

شوری خاک به میزان املاح محلول در آب خاک گفته می‌شود. این املاح عمدتاً شامل سدیم، کلر، کلسیم، منیزیم و سولفات هستند. افزایش غلظت این املاح در خاک، باعث افزایش هدایت الکتریکی (EC) خاک می‌شود.

شوری خاک یکی از مهمترین مشکلات کشاورزی در بسیاری از مناطق جهان، به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک است. این مشکل به دلیل تجمع بیش از حد نمک‌های محلول در خاک رخ می‌دهد و می‌تواند اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان را بر رشد و نمو گیاهان نشان بدهد.

دلایل شوری خاک

* آبیاری با آب شور: استفاده از آبیاری با آب شور یکی از مهمترین دلایل شوری خاک است.
* تبخیر آب از سطح خاک: در مناطق خشک و نیمه خشک، تبخیر شدید آب از سطح خاک باعث تجمع نمک‌ها در لایه‌های سطحی خاک می‌شود.
* شوری اولیه خاک: برخی از خاک‌ها به طور طبیعی شور هستند.
* استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی: استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی می‌تواند به شوری خاک کمک کند.

اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان

شوری خاک اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان مخصوصا بر رشد و نمو گیاهان دارد. برخی از مهمترین اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان عبارتند از:

1. کاهش عملکرد: یکی از مهم‌ترین اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان کاهش عملکرد و کیفیت محصولات است. بسیاری از گیاهان حساس به شوری کاهش قابل‌توجهی در وزن، تعداد و کیفیت میوه‌ها و دانه‌ها نشان می‌دهند.
2.  کاهش جذب آب توسط ریشه: نمک‌های موجود در خاک، پتانسیل اسمزی خاک را افزایش می‌دهند و در نتیجه جذب آب توسط ریشه گیاهان را با مشکل مواجه می‌کنند.
3.  اختلال در جذب عناصر غذایی: شوری خاک می‌تواند بر جذب عناصر غذایی ضروری مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم توسط گیاهان تأثیر بگذارد.
4.  سمیت نمک‌ها: برخی از نمک‌ها مانند سدیم و کلر در غلظت‌های بالا برای گیاهان سمی هستند.
5.  کاهش رشد رویشی و زایشی: شوری خاک باعث کاهش رشد رویشی و زایشی گیاهان، کاهش تعداد و اندازه برگ‌ها، کاهش گلدهی و میوه‌دهی می‌شود.
6.  افزایش حساسیت گیاهان به بیماری‌ها و آفات: گیاهان تحت تنش شوری، حساسیت بیشتری به بیماری‌ها و آفات نشان می‌دهند.

سایر مطالب:

گیاه‌شناسی ترب: ریشه خوشمزه و پرخاصیت

تاثیر کربوهیدرات‌ها و ازت بر گلدهی گیاهان

علائم ظاهری گیاهان تحت تنش شوری

* سوختگی نوک و حاشیه برگ‌ها: یکی از اولین علائم شوری خاک، سوختگی نوک و حاشیه برگ‌ها است.
* زرد شدن برگ‌ها: شوری خاک می‌تواند باعث زرد شدن برگ‌ها به دلیل کاهش تولید کلروفیل شود.
* ریزش برگ‌ها: در موارد شدید، شوری خاک باعث ریزش برگ‌های گیاه می‌شود.
* کوتولگی گیاه: گیاهان تحت تنش شوری معمولاً کوتاه قد و ضعیف هستند.

روش‌های کنترل و اصلاح شوری خاک برای کاهش اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان

* آبیاری مناسب: استفاده از روش‌های آبیاری مناسب مانند آبیاری قطره‌ای و آبیاری زیر سطحی می‌تواند به کاهش شوری خاک کمک کند.
* کاشت گیاهان مقاوم به شوری: کاشت گیاهانی که تحمل بیشتری نسبت به شوری دارند، یکی از روش‌های مقابله با این مشکل است.
* شستشوی خاک: در برخی موارد، شستشوی خاک با آب شیرین می‌تواند به کاهش شوری خاک کمک کند.
* استفاده از مواد اصلاح کننده خاک: برخی از مواد مانند گچ و مواد آلی می‌توانند به بهبود ساختار خاک و کاهش شوری کمک کنند.
* مدیریت کوددهی: استفاده بهینه از کودهای شیمیایی و کاهش مصرف آن‌ها می‌تواند به کاهش شوری خاک کمک کند.

توجه:برای کاهش اثرات مخرب شوری خاک بر گیاهان، اصلاح شوری خاک یک فرآیند زمان‌بر و پرهزینه است. بنابراین، پیشگیری از شوری خاک بسیار مهم‌تر از اصلاح آن است.