شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان در گلخانه

شب‌ شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان (Night Interruption یا Night Break) یکی از روش‌های کنترل گلدهی در گیاهان است که با استفاده از نوردهی مصنوعی در طول شب، بر فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه تأثیر می‌گذارد. این روش به‌ویژه در گلخانه‌ها و برای گیاهان زینتی یا محصولات حساس به طول روز کاربرد فراوان دارد.

شب شکنی یا قطع دوره تاریکی، به عملی گفته می‌شود که در آن دوره تاریکی شبانه گیاهان با تابش نور مصنوعی قطع می‌شود. این عمل برای برخی از گیاهان که به طول دوره تاریکی حساس هستند، ضروری است تا به مرحله گلدهی و میوه‌دهی برسند. در گلخانه‌ها، شب شکنی به منظور کنترل زمان گلدهی و افزایش تولید محصولات استفاده می‌شود.

شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان چیست؟

شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان به فرایندی گفته می‌شود که در آن با استفاده از نور مصنوعی، به‌ویژه در میانه شب، دوره تاریکی گیاه به‌صورت عمدی قطع می‌شود. این نوردهی موقتی و هدفمند باعث می‌شود که گیاه شب طولانی را به عنوان دو شب کوتاه درک کند.

گیاهان معمولاً نسبت به طول دوره تاریکی حساس هستند و گلدهی آن‌ها براساس همین دوره تنظیم می‌شود. با استفاده از شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان می‌توان زمان گلدهی را جلو یا عقب انداخت.

کاربردهای شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان

1. کنترل گلدهی گیاهان روز بلند
   با شب‌شکنی، می‌توان گلدهی گیاهان روز بلند را در فصولی با شب‌های طولانی تحریک کرد.

2. جلوگیری از گلدهی گیاهان روز کوتاه
   برای برخی گیاهان روز کوتاه، نوردهی در طول شب باعث می‌شود گلدهی آن‌ها به تعویق بیفتد یا متوقف شود.

3. افزایش رشد رویشی
   در برخی موارد، شب‌شکنی به حفظ وضعیت رویشی گیاه کمک می‌کند و مانع ورود به فاز زایشی می‌شود.

گیاهان حساس به شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان

گیاهان از نظر پاسخ به طول دوره تاریکی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

گیاهان روز کوتاه:

این گیاهان در صورتی گل می‌دهند که طول دوره تاریکی شبانه از یک حد معین بیشتر باشد.
شب شکنی در این گیاهان باعث جلوگیری از گلدهی می‌شود.
برخی از گیاهان روز کوتاه عبارتند از:
داوودی
بنت قنسول
سویا

گیاهان روز بلند:

این گیاهان در صورتی گل می‌دهند که طول دوره روشنایی روزانه از یک حد معین بیشتر باشد.
شب شکنی در این گیاهان باعث تحریک گلدهی می‌شود.
برخی از گیاهان روز بلند عبارتند از:
کاهو
اسفناج
چغندر قند

گیاهان بی‌تفاوت:

این گیاهان به طول دوره تاریکی و روشنایی حساس نیستند و در هر شرایطی گل می‌دهند.
شب شکنی تأثیری بر گلدهی این گیاهان ندارد.
برخی از گیاهان بی تفاوت عبارتند از:
گوجه فرنگی
خیار
فلفل

شما میتوانید برای تهیه انواع بذر مورد نیاز خود از فروشگاه های اینترنتی شاپ ثمر و شبکه آفتاب اقدام نمایید.

چرا شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان اهمیت دارد؟

امروزه در بسیاری از گلخانه‌ها و مزارع مدرن، برای تنظیم رشد و گلدهی گیاهان، از روش شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان استفاده می‌شود. اهمیت این روش در موارد زیر قابل توجه است:

• افزایش یا کاهش زمان گلدهی بسته به نوع گیاه: با استفاده از شب شکنی، می‌توان زمان گلدهی گیاهان را به دلخواه تنظیم کرد.

• امکان تولید خارج از فصل محصولات زینتی یا دارویی: با استفاده از شب شکنی، می‌توان محصولات خارج از فصل را در گلخانه تولید کرد.

• افزایش کیفیت و یکنواختی محصول: شب شکنی می‌تواند باعث افزایش تولید محصولات در برخی از گیاهان شود.
• کنترل همزمان فاز رویشی و زایشی

پایه علمی شب‌شکنی

شب‌شکنی به سیستم فیتوکروم گیاه مرتبط است. فیتوکروم‌ها دو فرم فعال و غیر فعال دارند که با دریافت نور قرمز و دور قرمز به یکدیگر تبدیل می‌شوند. تغییر در نسبت این دو فرم در شب و روز باعث تنظیم زمان گلدهی می‌شود.

نکات مهم در شب شکنی یا قطع دوره تاریکی گیاهان

• شدت نور مورد استفاده در شب شکنی باید کم باشد.
• مدت زمان شب شکنی باید متناسب با نوع گیاه باشد.
• زمان مناسب برای شب شکنی، اواسط شب است.