وبلاگ
آیا کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود؟ نکات ایمنی مصرف
در سالهای اخیر، استفاده از کود مایع مرغی در محصولات زراعی و باغی مانند پسته، انگور، یونجه، و سبزیجات افزایش قابلتوجهی داشته است. این کود به دلیل دارا بودن نیتروژن، فسفر و پتاسیم فراوان، یکی از غنیترین منابع تغذیه ارگانیک برای گیاهان محسوب میشود.
اما در کنار مزایا، پرسشی میان کشاورزان رواج یافته است: آیا کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود؟ پاسخ کوتاه این است: بله، اگر غلظت و شرایط مصرف رعایت نشود، این کود میتواند موجب سوختگی شدید برگ و ریشه گردد.
ترکیب و منشاء کود مایع مرغی
کود مایع مرغی از تخمیر و تجزیه فضولات طیور در محیطهای کنترلشده تولید میشود و معمولاً دارای ۲–۴٪ نیتروژن آمونیاکی، ۲–۳٪ فسفر، و ۲–۳.۵٪ پتاسیم است.
در کنار عناصر غذایی، مواد آلی بیش از ۳۰٪ موجود در کود، فعالیت میکروبی خاک را افزایش میدهد.اگر این ترکیب بدون رقیقسازی مصرف شود، بهدلیل فشار اسمزی بالا، کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود و بافتهای نرم برگ را در معرض خشکی قرار میدهد.
علت علمی سوختگی برگها
سوختگی ناشی از کوددهی غلیظ را باید در فرآیند اسمز دانست. زمانی که نیتروژن آمونیاکی یا نمکهای پتاسیم با غلظت بالا به برگ یا خاک برسند، آب از سلولهای گیاهی خارج میشود و بافت خشکیده میگردد.
در خاکهایی با EC بالاتر از ۳ dS/m و دمای بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد، این اثر تشدید میشود ، بهعبارتی، کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود زمانیکه کشاورز غلظت و دمای محیط را نادیده بگیرد.
میزان مجاز و رقیقسازی ایمن
برای محلولپاشی یا آبیاری ترکیبی، غلظت کود باید کنترل شده باشد:
محلولپاشی : حداکثر ۲٪ در دمای زیر ۲۸ درجه.
آبیاری قطرهای : ۳–۵٪ در آب با EC زیر ۲ dS/m.
در غلظتهای بالاتر از این مقدار، کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود حتی اگر آب فراوان مصرف شود.
نکات ایمنی مصرف
برای جلوگیری از خسارت برگ یا ریشه، توصیه میشود:
1- رقیقسازی دقیق با آب بدون کلر.
2- آزمایش اولیه روی یک ردیف یا بوته محدود.
3- مصرف در ساعات خنک روز (صبح یا عصر).
4- ترکیب با هیومیک اسید یا عصاره جلبک دریایی برای کاهش شوری.
5- بررسی EC و pH خاک قبل از کوددهی.
6- انبار نکردن طولانیمدت محلول.
رعایت این اصول باعث میشود حتی در تابستان، کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه نمیشود و جذب طبیعی حفظ گردد.
تجربههای میدانی در باغهای ایران
در مطالعات انجامشده در باغهای پسته کرمان، یزد و خراسان، مصرف محلول به نسبت استاندارد نشان داد برگها سبز و سالم باقی ماندهاند. اما در مصرف غلیظ، طی ۷۲ ساعت لکههای قهوهای و کاهش رشد مشاهده شد.
در مناطق خشک، تبخیر بالا موجب تغلیظ نیتروژن میشود. بنابراین باید میزان رقیقسازی افزایش یابد، زیرا در این شرایط کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود سریعتر از مناطق مرطوب.
نقش افزودنیها در کاهش خطر سوختگی
افزودنیهای ارگانیک مانند هیومیک اسید و عصاره جلبک دریایی عملکرد بسیار خوبی دارند.
هیومیک با ایجاد کمپلکس آلی، یونهای آمونیاک را تثبیت کرده و خطر سوختگی را کم میکند.
مطالعات نشان دادهاند که با افزودن هیومیک، جذب عناصر تا ۴۰٪ افزایش یافته و احتمال سوختگی به نزدیک صفر میرسد.
بدین ترتیب، اگر درست مصرف شود، دیگر نمیتوان گفت کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود؛ بلکه عاملی در تقویت رشد محسوب میشود.
زمان مناسب استفاده از کود مایع مرغی
در بهار بهترین زمان محلولپاشی رقیق است.
تابستان نیاز به احتیاط شدید دارد، زیرا گرما و شوری خاک بالا میرود.
پاییز مناسبترین فصل برای تغذیه خاک از طریق آبیاری است.
زمستان فقط در نواحی گرم جنوبی مجاز است.
در تمام این دورهها، باید به یاد داشت که کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود اگر بدون دقت مصرف شود.
تصویر (1) نشانه های سوحتگی برگی گیاه در اثر مقدار نامناسب کود مایع مرغی
علائم سوختگی برگ و ریشه
خشک شدن حاشیه برگها و لکههای قهوهای.
افت رشد ریشههای ظریف.
افزایش ناگهانی EC خاک.
زردی و تغییر رنگ برگ.
در مواجهه با این نشانهها، محل شستوشوی خاک با آب و هیومیک اسید بهترین راه احیاء است. اگر سریع انجام شود، آسیب برگها کاهش مییابد و دیگر کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه نمیشود در ادامهی دوره رشد.
جمعبندی
در نگاه علمی، عبارت کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه میشود تنها زمانی درست است که مصرف آن نادرست باشد. در واقع، این کود (همانند کود مایع مرغی ایکاد) یکی از مؤثرترین منابع تغذیه ارگانیک است که در صورت مدیریت صحیح، رشد و عملکرد گیاه را تا ۲۵٪ افزایش میدهد.
برای بهرهبرداری ایمن، باید:
غلظت را کمتر از ۵٪ نگه داشت.
در ساعات خنک روز مصرف کرد.
افزودنیهای تعدیلکننده (هیومیک، جلبک دریایی) را استفاده نمود.
خاک را آزمایش کرد.
میزان مصرف را در مناطق خشک نصف کرد.
با رعایت این استانداردها، نهتنها کود مایع مرغی باعث سوختن گیاه نمیشود، بلکه تبدیل به موتور تغذیه طبیعی و پایدار مزرعه خواهد شد.