کود مرغی پلت بهتر است یا کود مایع مرغی؟ مقایسه و بررسی

در سال‌های اخیر، کشاورزی ایران به سمت استفاده از کودهای آلی و ارگانیک حرکت قابل‌توجهی داشته است. یکی از پر‌بحث‌ترین موضوعات میان کارشناسان و کشاورزان فعال در حوزه گلخانه‌ها، مزارع سبزیجات و محصولات زراعی، پرسش اساسی است: کود مرغی پلت بهتر است یا کود مایع مرغی؟

پاسخ این سؤال بسته به نوع محصول، شرایط اقلیمی، سطح خاک و میزان سرمایه‌گذاری متفاوت است. در این مقاله، تلاش کرده‌ایم مقایسه‌ای جامع، علمی و مبتنی بر تجربه‌های عملی در کشاورزی ایران از هر دو نوع کود ارائه دهیم.

بخش اول: شناخت کود مرغی و نقش آن در کشاورزی نوین

کود مرغی یکی از پُر‌ارزش‌ترین منابع غذایی طبیعی برای خاک و گیاه است. این کود، حاوی مواد مغذی کلیدی مانند نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) است که در فرایند رشد گیاه نقشی مستقیم دارد.

کود مرغی از دیرباز در کشاورزی سنتی و مدرن کاربرد داشته، اما تفاوت اصلی امروز، در شکل فرآوری آن است:

1. کود مرغی پلت شده؛ خشک، فشرده و پایدار در انبار.
2. کود مایع مرغی؛ محلول غلیظ حاوی عناصر قابل جذب سریع برای ریشه و برگ.

بخش دوم: تفاوت‌های فیزیکی و شیمیایی

برای پاسخ دقیق به سؤال کود مرغی پلت بهتر است یا کود مایع مرغی باید ابتدا به ماهیت ساختار آنها نگاه کنیم.

بخش چهارم: سازوکار جذب و انتقال در گیاه

در سیستم گلخانه‌ای، کود مایع مرغی معمولاً از طریق سیستم آبیاری قطره‌ای یا محلول‌پاشی بر برگ‌ها جذب می‌شود؛ این روش باعث سرعت جذب عناصر در متابولیسم گیاه می‌شود. در مقابل، کود پلت با آزادسازی تدریجی مواد غذایی در خاک، یک اثر پایدار و طولانی‌مدت ایجاد می‌کند.
بنابراین اگر دوره رشد شما کوتاه‌تر باشد، معمولاً جواب این است که کود مایع مرغی بهتر است. اما در کشت‌های دائمی و فصلی، پلت بهترین گزینه برای تثبیت خاک و ساختار ریشه است.

بخش پنجم: بررسی اقتصادی و هزینه مصرف

یکی از نکات کلیدی در تصمیم‌گیری درباره اینکه کود مرغی پلت بهتر است یا کود مایع مرغی، ارزیابی هزینه نهایی است.

• هزینه تولید یا خرید کود پلت مرغی (بسته ۵۰ کیلوگرمی): حدود ۴۵۰٬۰۰۰ تا ۵۵۰٬۰۰۰ تومان.
• هزینه کود مایع مرغی (لیتر): بین ۱۸٬۰۰۰ تا ۲۵٬۰۰۰ تومان.

در گلخانه‌ای با مصرف روزانه ۲۰۰ لیتر، در هر دوره رشد، استفاده از کود مایع، حدود ۳۰٪ صرفه‌جویی انرژی و زمان دارد.با این حال، برای مزارع بزرگ و دیم، کود مرغی پلت به‌دلیل عدم نیاز به تانکر و مخزن، از نظر حمل‌و‌نقل و انبارداری اقتصادی‌تر است.

بخش ششم: سازگاری اقلیمی و خاک

در خاک‌های آهکی و کم‌نفوذ غرب و شمال‌غرب ایران، کود پلت‌شده عملکرد بهتری دارد زیرا باعث بهبود نفوذپذیری و تخلخل خاک می‌شود.
در اقلیم‌های مرطوب شمالی و مناطق گلخانه‌ای مانند کرمانشاه یا رشت، کود مایع مرغی گزینه مناسب‌تری است چون قابلیت جذب عناصر در دوره‌های کوتاه رشد را دارد. به همین دلیل، کارشناسان توصیه می‌کنند ترکیب دو نوع کود در دوره‌های مختلف رشد (به‌صورت تناوبی) به‌کار رود.

بخش هفتم: جنبه‌های زیست‌محیطی و ایمنی کشاورز

در پاسخ به این پرسش که کود مرغی پلت بهتر است یا کود مایع مرغی، از دید محیط‌ زیست باید گفت هر دو گزینه سازگارتر از کودهای شیمیایی هستند.

اما کود مایع مرغی به‌دلیل فرایند تصفیه و حذف آمونیاک، بوی کمتر و آلودگی کمتری دارد. کود پلت مرغی در صورتی مشکل ایجاد می‌کند که به‌درستی خشک‌سازی و فشرده‌سازی نشده باشد، زیرا گاز آمونیاک باقی‌مانده ممکن است روی میکرو‌فلور خاک اثر منفی بگذارد.

بخش هشتم: تأثیر بر رشد و عملکرد محصولات

چندین آزمایش میدانی که بین سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ توسط کارشناسان در کرمانشاه و آستانه انجام شده نشان داده است:
مصرف کود مایع مرغی در محصولات گلخانه‌ای باعث افزایش ۱۸٪ در سرعت رشد برگ‌ها و ۲۰٪ در قطر ساقه‌ها شده است.
کود پلت مرغی در محصولات ریشه‌ای و سبزیجات فصلی مثل سیب‌زمینی، چغندر و هویج باعث افزایش حدود ۲۵٪ وزن خشک ریشه شده است.
این تفاوت عملکرد مجدداً این پرسش را برجسته می‌کند که کود مرغی پلت بهتر است یا کود مایع مرغی؟ پاسخ نهایی وابسته به هدف کشاورزی شما و نوع محصولی است که رشد می‌دهید.

بخش نهم: روش استفاده عملی در مزرعه و گلخانه

برای کود پلت مرغی:

• مقدار مصرف توصیه‌شده: ۱.۵ تا ۲ تن در هر هکتار.
• زمان کاربرد: ابتدای فصل یا پیش از شخم دوم.
• ترکیب با فسفات آمونیوم برای افزایش اثر فسفر.

برای کود مایع مرغی:

• مقدار مصرف: ۲ تا ۳ لیتر در هر ۱۰۰۰ لیتر آب آبیاری.
• دوره مصرف: هر ۱۵ روز یک بار تا پایان دوره رشد.
• قابلیت افزودن ریزمغذی‌ها مانند آهن و زینک برای افزایش اثر جذب.

بخش دهم: نکات نگهداری و دوام

کود مایع مرغی (همچون کود مایع مرغی ایکاد) به‌دلیل فعالیت‌های زیستی موجود در محلول، باید در دمای ۱۵ تا ۲۵ درجه نگهداری شود و از تابش مستقیم آفتاب محافظت گردد ، در مقابل کود پلت مرغی (همچون کود مرغی پروبیوتیک ایکاد) به‌راحتی در فضای خشک و تهویه‌شده قابل‌ذخیره‌سازی‌ است و کیفیت خود را تا دو سال حفظ می‌کند. بنابراین، برای فروشگاه‌هایی مثل ShopSamar که چند نوع بسته‌بندی ارائه می‌کنند، پلت گزینه‌ای پایدارتر برای انبار بلندمدت محسوب می‌شود.

بخش یازدهم: مقایسه اثر بر خاک در درازمدت

مطالعات خاک‌شناسی نشان داده‌اند که کود پلت مرغی با افزایش حجم مواد آلی خاک، موجب افزایش ظرفیت نگهداری آب تا ۲۰٪ می‌شود. اما کود مایع مرغی بیشتر برای تأمین فوری عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در فصل رشد مؤثر است.
در مزرعه‌هایی که چندین سال متوالی از کود مایع مرغی استفاده کرده‌اند، کاهش نسبی در ماده آلی خاک مشاهده شده؛ درنتیجه ترکیب سالانه حداقل ۳۰٪ کود پلت مرغی توصیه می‌شود تا ساختار خاک حفظ شود.

بخش دوازدهم: توصیه نهایی کارشناسان 

کارشناسان تغذیه گیاه و خاک در ShopSamar پس از بررسی ده‌ها پروژه کشاورزی به این نتیجه رسیده‌اند:
برای گلخانه‌های سبزیجات و خیار، کود مایع مرغی بهتر است.
برای زراعت‌های دیم و فصلی، کود پلت مرغی برتر است.
بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که در مراحل اولیه کاشت، از پلت و در مراحل رشد فعال، از کود مایع استفاده شود.
به‌عبارت دیگر، پاسخ علمی و جامع به پرسش کود مرغی پلت بهتر است یا کود مایع مرغی؟ این است:
هر دو مکمل یکدیگرند؛ کود پلت برای تغذیه پایه خاک و کود مایع برای تغذیه سریع گیاه.

بخش سیزدهم: نتیجه‌گیری و پیشنهاد کاربردی

کود مایع مرغی با قابلیت انحلال بالا و سرعت جذب سریع، گزینه‌ای فوق‌العاده برای گلخانه‌ها، سبزیجات و گیاهان حساس به کمبود نیتروژن است. در مقابل، کود پلت مرغی با ساختار پایدار و مواد آلی بالا، برای مزارع بزرگ، باغ‌ها و خاک‌های فقیر منبعی عالی جهت اصلاح خاک به‌شمار می‌رود.

بنابراین، اگر به دنبال راندمان بالا و کیفیت برگ و میوه هستید، کود مایع مرغی انتخاب هوشمند است. اما اگر هدف شما بهبود خاک و پایداری بلندمدت است، کود پلت مرغی ارزش بیشتری دارد.در نهایت، انتخاب بین این دو نوع کود باید بر اساس تحلیل خاک، نوع گیاه، هدف اقتصادی و شرایط اقلیمی انجام شود، نه فقط بر اساس قیمت.