در کشاورزی مدرن، تأمین عناصر غذایی به صورت متعادل و کامل، عامل کلیدی در افزایش عملکرد و کیفیت محصولات است. علاوه بر عناصر اصلی مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم، عناصر ریزمغذی نقش بسیار مهم و حیاتی در سلامت و رشد گیاهان ایفا می‌کنند. این عناصر که به میزان بسیار کمی توسط گیاهان جذب می‌شوند، در واکنش‌های بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی متعدد نقش دارند و کمبود آنها باعث کاهش چشمگیر عملکرد و کیفیت محصولات می‌شود. استفاده از کودهای ریزمغذی به منظور تأمین این عناصر حیاتی، بخش مهمی از برنامه‌های تغذیه‌ای در کشاورزی است. در این مقاله، به معرفی دسته‌بندی کودهای ریزمغذی، انواع و ویژگی‌های آنها، و نقش کلیدی کودهای حاوی بور و مولیبدن پرداخته می‌شود.

کودهای ریزمغذی چیستند؟

کودهای ریزمغذی مجموعه‌ای از کودها هستند که عناصر مورد نیاز گیاه در مقادیر کم اما حیاتی را تأمین می‌کنند. این عناصر شامل بور (B)، مولیبدن (Mo)، روی (Zn)، مس (Cu)، آهن (Fe)، منگنز (Mn) و کلر (Cl) می‌باشند. هر یک از این عناصر نقش خاصی در فرآیندهای زیستی گیاه داشته و کمبود آنها می‌تواند موجب اختلال در رشد و تولید محصول شود.

اهمیت کودهای ریزمغذی در رشد و توسعه گیاه

برخلاف عناصر اصلی که به مقادیر زیاد مورد نیاز هستند، عناصر ریزمغذی نقش‌های تخصصی و کلیدی در ساختار و عملکرد سلولی گیاه دارند. این عناصر در سنتز آنزیم‌ها، فعالیت‌های متابولیکی، تقسیم سلولی، انتقال انرژی و تنظیم هورمون‌ها مؤثرند. کمبود هر یک از این عناصر ممکن است باعث کاهش رشد، بروز علائم فیزیولوژیکی، افزایش حساسیت به بیماری‌ها و کاهش کیفیت و کمیت محصول شود.

دسته‌بندی کودهای ریزمغذی

1. کودهای حاوی بور (Boron)

بور از عناصر حیاتی در رشد گیاه است که در تشکیل دیواره سلولی، تقسیم سلولی و فرآیندهای گرده‌افشانی نقش دارد. کودهای بور معمولاً به شکل‌های زیر عرضه می‌شوند:

• بوراکس: کود پودری یا گرانولی که برای مصرف خاکی کاربرد دارد.

• اسید بوریک: معمولاً برای محلول‌پاشی و اصلاح سریع کمبود بور استفاده می‌شود.

• کودهای مایع بور: همانند کود آکوبور لبوسل و یا کود مایع بور ایکاد که جذب سریع و مؤثر از طریق برگ را ممکن می‌کند و در مراحل حساس رشد کاربرد ویژه دارد.

2. کودهای حاوی مولیبدن (Molybdenum)

مولیبدن یکی از عناصر ریزمغذی کلیدی است که در تثبیت و متابولیسم نیتروژن نقش دارد. انواع کودهای مولیبدن عبارتند از:

• مولیبدات سدیم: فرم رایج کود مولیبدن، به صورت پودری یا مایع.

• کودهای مایع تخصصی: مانند کود آکوبور لبوسل که ترکیبی از بور و مولیبدن است و به صورت محلول‌پاشی کاربرد دارد.

3. کودهای حاوی روی (Zinc)

روی در فعالیت آنزیم‌ها و سنتز پروتئین‌ها موثر است. کودهای روی معمولاً به شکل سولفات روی، اکسید روی یا EDTA روی عرضه می‌شوند.

4. کودهای حاوی مس (Copper)

مس نقش مهمی در فعالیت آنزیمی و فرآیندهای فتوسنتزی دارد. کودهای مسی به شکل سولفات مس، اکسید مس یا ترکیبات آلی عرضه می‌شوند.

5. کودهای حاوی آهن (Iron)

آهن در تشکیل کلروفیل و تنفس سلولی ضروری است. کودهای آهن به صورت سولفات آهن، کلات‌های آهن و غیره موجود هستند.

6. کودهای حاوی منگنز (Manganese)

منگنز در فرآیندهای فتوسنتزی و فعالیت آنزیمی شرکت دارد. کودهای منگنز به صورت سولفات منگنز و کلات‌های منگنز عرضه می‌شوند.

روش‌های مصرف کودهای ریزمغذی

کودهای ریزمغذی معمولاً به دو روش اصلی مصرف می‌شوند:

• مصرف خاکی: افزودن کود به خاک برای تأمین عناصر مورد نیاز از طریق جذب ریشه.

• محلول‌پاشی برگ: استفاده از کودهای مایع یا محلول‌های رقیق شده برای جذب سریع از طریق برگ که در اصلاح سریع کمبودها موثر است.

هر دو روش بسته به شرایط خاک، نوع محصول و کمبود عنصر انتخاب می‌شوند.

کود آکوبور لبوسل: کود تخصصی تأمین‌کننده بور و مولیبدن

یکی از کودهای تخصصی و شناخته‌شده در زمینه تأمین عناصر بور و مولیبدن، کود آکوبور لبوسل (AqueBor SC) است. این کود به صورت سوسپانسیون کنسانتره عرضه می‌شود و حاوی حدود ۹.۵٪ بور و ۰.۷۵٪ مولیبدن است. ویژگی‌های مهم این کود عبارت‌اند از:

جذب سریع و موثر از طریق برگ که باعث اصلاح سریع کمبودها می‌شود.
افزایش کیفیت گل‌دهی و میوه‌دهی و کاهش ریزش گل‌ها و میوه‌ها.
بهبود جذب نیتروژن و افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی.
مناسب برای انواع محصولات زراعی، باغی و گلخانه‌ای.

نکات کلیدی در انتخاب و مصرف کودهای ریزمغذی

انجام آزمایش خاک و برگ جهت تشخیص دقیق کمبود عناصر.
انتخاب کود مناسب با فرمولاسیون صحیح و متناسب با نیاز گیاه.
رعایت زمان و دوز مصرف توصیه شده برای جلوگیری از سمیت و اتلاف کود.
استفاده از روش‌های ترکیبی مصرف خاکی و محلول‌پاشی برای حداکثر بهره‌وری.

نتیجه‌گیری

کودهای ریزمغذی بخش ضروری برنامه‌های تغذیه‌ای کشاورزی هستند که به دلیل نقش مهم‌شان در رشد، کیفیت و مقاومت گیاهان، تأثیر قابل توجهی در افزایش عملکرد محصولات دارند. کودهای تخصصی مانند آکوبور لبوسل که ترکیبی از بور و مولیبدن را به صورت مایع و قابل جذب ارائه می‌کنند، نمونه‌ای موفق در این حوزه هستند. بهره‌گیری هوشمندانه و علمی از کودهای ریزمغذی، تضمینی برای کشاورزی پایدار و افزایش سودآوری است.